काठमाडौं / आजकल मानिसको जीवन यति व्यस्त भएको छ कि खानपानमा ध्यान दिन सकिरहेको छैनन् । शरीरलाई यसको बारेमा कसरी थाहा हुन्छ ? उसो भए आज हामी तपाईलाई बताउँछौं।
प्रोटिन हाम्रो शरीरको आधार हो। यसले मांसपेशी, हड्डी, छाला र मस्तिष्कलाई बलियो बनाउँछ। वयस्क महिलाले दैनिक ४६ ग्राम र पुरुषले ५६ ग्राम प्रोटिन दैनिक खानुपर्छ। शरीरमा प्रोटिन कम भयो भने बिस्तारै धेरै गम्भीर रोग लाग्न सक्छ ।
प्रोटिनको कमीको पहिलो लक्षण सूजन हो। हात, खुट्टा वा पेटमा सूजन देखिन सक्छ। यो हुन्छ किनभने प्रोटिनले रगतमा तरल पदार्थलाई सन्तुलित राख्छ। यसको कमीका कारण टिस्युमा पानी जम्मा हुन थाल्छ र शरीर फुल्न थाल्छ ।
प्रोटिनले मांसपेशी मात्र बनाउँदैन, यसले मस्तिष्कलाई पनि स्वस्थ राख्छ। यसमा पाइने एमिनो एसिडले मस्तिष्कको रसायन (डोपामाइन, सेरोटोनिन) बनाउन मद्दत गर्छ। तिनीहरूको कमीको कारण, एक व्यक्ति चिडचिडा, उदास र उदास महसुस गर्न सक्छ ।
पूरा निन्द्रा नपाएर पनि थकान महसुस हुन्छ भने यसको कारण प्रोटिनको कमी हुनसक्छ । शरीरलाई ऊर्जा प्रदान गर्ने हर्मोन र इन्जाइमहरू उत्पादन गर्न प्रोटिन आवश्यक हुन्छ। यसको कमीले कमजोरी, आलस्य र मानसिक थकान बढाउँछ।
प्रोटिनमा पाइने केराटिन र कोलाजेन कपाल, छाला र नङका लागि धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ। शरीरलाई पर्याप्त प्रोटिन नपाउँदा कपाल झर्ने, नङ फुट्ने र छाला सुख्खा हुन थाल्छ ।
यदि तपाईलाई सधैं भोक लाग्छ भने यो प्रोटिनको कमीको संकेत पनि हुन सक्छ । प्रोटिनले पेटलाई लामो समयसम्म भरी राख्छ र अनावश्यक लालसाबाट बचाउँछ। यसको कमीका कारण बारम्बार खाने इच्छा हुन्छ ।
मानिसहरु प्रायः प्रारम्भिक लक्षणहरुलाई सानो सम्झेर बेवास्ता गर्छन्। तर, यदि यी संकेतहरू समयमै बुझिएन भने गम्भीर प्रोटिनको कमी जस्तै क्वाशियोरकोर हुन सक्छ।
आफ्नो आहारमा प्रोटिन युक्त वस्तुहरू समावेश गर्न निश्चित हुनुहोस्। दूध, दाल, अण्डा, माछा, भटमास, चिज र ड्राईफ्रुट्स राम्रो स्रोत हुन् । यदि लक्षणहरू गम्भीर छन् भने, डाक्टरसँग परामर्श गर्न महत्त्वपूर्ण छ।