साङ्पाङ र बोयाको दोहोरी लुतो

पहाड बसुन्जेल हरेक साल हामी तामझामका साथ लुतो फाल्ने गर्थ्यौं। साउन १ गतेका दिन।विशेषगरि रोपाईको मैजारो मान्ने दिन,मकै चढाउने दिन,अनि लुतो फाल्ने दिन यी तीनैओटा रमाइला संयोगहरु एकैदिन पर्नाले मन फुरुङ्ग बनाउँथे।

साँझमा लुतो फाल्न म बिहानदेखि चाहिने सामाग्री जुटाउँन लाग्थें परम्पराअनुसार लुतो फाल्ने कर्म श्रावण १ गते साँझ गरिन्छ । यस दिन भलायोको पात, तिउरी, पानीसरो, देवीसरो, कुकुरडाइनुको लहरो, धसिङ्गरेका बोट, उन्यू जातको नागबेली, कुरिलो, सिउँडी, सिस्नु, जरै सहितको पानीअमला, लुतेझार, रातपातेजस्ता औषधीय गुण बोकेका वनस्पतिका साथै ,निबुवा, अनार, नसपाती,केरा,उखु आदि फलफूलले कण्डारक नामक राक्षसको पूजा गरिन्थ्यो।बुबा धेरै बेरसम्म जपतप,भजन र आरोग्यको कामना गर्दै पूजा गर्नुहुन्थ्यो।गाउँभरि बास्ना आउँने खाट्टी धुपीको पात घीउमा भिजाएर धुपौरामा मीठो धुप बाल्नुहुन्थ्यो।आमा फलामे ताइमा चामलको पिठोको बाबर पकाउनुहुन्थ्यो।दनदनी बलेको आगोको रापमा कुरिलोको हरियो बोट सेकाएर चटट चटट आवाज निकालेर लुतो डढाइन्थ्यो।अनि घरको चारैतिर झर्झर बलिरहेको अगुल्टो फ्याँक्ने गरिन्थ्यो।यसरी लुतो फ्याक्दा नाङ्लो र कांसाको थाल खुब आवाज दिएर बजाइन्थ्यो।